Maskers hebben niet altijd een beschermende functie gehad

Maskers hebben niet altijd een beschermende functie gehad

In deze dagen zien we de hulpverleners rondlopen in witte pakken, haarnetjes, mondmaskers en shield maskers die preventief de besmetting tegengaan. Ik heb niet veel gevonden over de geschiedenis van maskers, enkel dat ze preventief zijn aan besmettelijke gevaren.

Omdat het me toch interesseerde ben ik beginnen zoeken naar gewone verkleed maskers, en wat de geschiedenis daar achter is.

Verpleegkundige met een shield masker

Ontstaan van de masker 
Een rotsschildering in de grot van Les Trois Frères in Frankrijk toont een figuur van een half mens en half beest. Het schilderij is ongeveer 12.000 jaar oud en stamt uit de oude steentijd. Sommige onderzoekers interpreteren dit als de eerste vertegenwoordiger van de gemaskerde tovenaar. Deze uitleg wordt meestal niet geaccepteerd. Het vroegste betrouwbare bewijs komt uit Israël. Daar werden de overblijfselen van stenen maskers uit de 7e eeuw voor Christus ontdekt in Nahal Hemar. Er is echter geen consensus over het gebruik ervan: stenen maskers worden vaker gebruikt als dodenmaskers of hangen aan palen. Het vroegste bewijs van het daadwerkelijk dragen van een masker kwam rond 2500 voor Christus uit het graf van de Egyptische farao Sahoere.

Rotsschildering in Les Trois Frères

Farao Sahoere

Functie en betekenis 
In een sociale groep is het gebruik van maskers gebruikelijk geworden, de focus ligt niet op verbergen, maar op representatie. Ceremonies kunnen deel uitmaken van het inwijden, sterven, trouwen, beëindigen van verboden, voorouderverering, drama, het vieren en genezen van ziekten. Bij ceremonies zijn maskers een middel om voorouders, legendarische helden, dieren, planten, bovennatuurlijke wezens af te beelden, vooral mythen en legendes. Het masker vertegenwoordigt niet altijd een specifiek bestaan. Mede daarom wordt het gebruik van maskers gecombineerd met bepaalde dansen, liedjes en gebaren. Het verschil is de context. Daarom hangt het gebruik van maskers meestal nauw samen met de opkomst van relevante samenlevingen, hun instellingen en hun waarde. In bepaalde culturele gebieden, zoals Melanesië en het oude Rome, worden maskers bijvoorbeeld gebruikt in doodrituelen, waarbij de dood zelf in plaats van de doodceremonies wordt gezien als de weg naar het hiernamaals van de doden.

In de klassieke tijd werden maskers gebruikt om tijdelijk van identiteit te wisselen. Romeinen gebruikten wasmaskers als echte portretten van de overledene en plaatsten ze op de begrafenissen van familieleden. Het masker werd gebruikt in het Griekse theater, oorspronkelijk om Dionysos (god van enthousiasme, poëzie, theater en muziek) te herdenken. Acteurs spelen meerdere rollen en maskers zijn het belangrijkste middel om de rol van het publiek te bepalen. Met de opkomst van het christendom wordt het gebruik van maskers beschouwd als een uitdrukking van emoties. Maskers worden beschouwd als een vorm van vervalsing en afgoderij.

Dionysos

Dodenmaskers
In 1922 ontdekte de archeoloog Howard Carter het complete graf van de jonge Egyptische farao Toetanchamon. De meest waardevolle van zijn graven is het masker op de mummie van de farao. Het 3500 jaar oude gouden dodenmasker van Toetanchamon is wereldberoemd. De mummie hield het lichaam vast zodat het de ziel kon ontvangen en de dode farao kon maken zoals de god Osiris. Het masker toont Toetanchamon als Osiris. Dit kan ook de reproductie zijn van het gezicht van de jonge koning. Het oude gebruik van dodenmaskers is ook in andere culturen verschenen.

Toetanchamon

Theatermaskers 

In het oude Rome en Griekenland gebruikten acteurs maskers om de personificatie van rollenspel te promoten. In China en Japan gebruiken acteurs in traditionele drama's nog steeds maskers.

In de westerse samenleving dragen theaters zelden maskers. Soms nog in operettes en opera. Harlequin is een beroemd personage uit het Italiaanse volkstheater van Commedia dell'arte. Hij verborg zijn gezicht achter een zwart halfmasker. Harlequin is een pionier op het gebied van hedendaagse clowns. In het Nederlands wordt de belachelijke harlekijn ook wel paljas genoemd, maar er zijn ook tragische harlekijnen. Deze harlekijn is geschilderd door bekende schilders als Picasso en Paul Cezanne.

Harlequin

Feestmaskers 
Carnaval

Het volkscarnaval omvat eten en kleedpartijen. Het feest begint op 11 november. 11 is het nummer voor de gekke gekken. En 11 november is de kortste dag, 40 dagen op 21 december. Aanvankelijk was dit een religieus festival. Tijdens het carnaval zijn er een aantal ongedwongen feesten voor het vastenfeest (voor Pasen).
Carnaval wordt over de hele wereld op veel verschillende manieren gevierd. Het Belgische carnaval is heel anders dan het carnaval van Rio de Janeiro of het carnaval van Venetië. Het is overal hetzelfde. Mensen verkleden zich met carnaval: ze willen de dagelijkse regels en wetten niet volgen. Carnaval redt mensen van armoede en sociale hoogten. Mensen doen alsof ze het tegenovergestelde zijn: verkleed je en draag gekke of mooie maskers. 

Halloween 
Vroeger werd Halloween vooral gevierd in Ierland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Canada. Halloween is de avond van Allerheiligen op 1 november. In de Iers-Keltische kalender begint het jaar op 1 november, dus 31 oktober is oudejaarsavond. De oogst is binnen en de zaden voor het tweede jaar zijn klaar, dus een dag rust. In het VK wordt Halloween voornamelijk gevierd door de Celtics. Trek de geesten aan die uit de doden tevoorschijn komen door voedsel voor de doden neer te leggen. Om zich te verdedigen tegen boze geesten, zetten de Celtics maskers op. In de Verenigde Staten stijgen pompoenlantaarns op en zijn ze het beroemdste gezicht van Halloween ter wereld geworden.

Culturele maskers 
Maskers zijn een belangrijk onderdeel van de Afrikaanse cultuur. Ze zijn daar niet gekleed. Afrikaanse maskers zijn een middel om de geesten van voorouders te laten spreken. De betekenis van het masker is niet eenvoudig uit te leggen. In Afrika kunnen maskers alleen niet het uiterlijk bepalen van de persoon die het masker draagt. Het betreft het algehele uiterlijk, inclusief de kleding en attributen die je bij je hebt. Ieder Afrikaans volk heeft zijn eigen type masker, met een eigen betekenis en doel. Ze kunnen heel anders zijn. Afrikaanse maskers zijn gemaakt van natuurlijke materialen zoals hout, touw, gras, haar, veren, vezels, dierenhuiden en aardewerk. Pablo Picasso, James Ensor, George Braque en Matisse lieten zich door Afrikaanse maskers en Afrikaanse kunst inspireren. 
Vaak zijn er verschillende maskerdansen: 

de Makishi-maskerade 

Is een maskerdans in Zambia, wordt gehouden aan het einde van de kumukanda.

Elke vijf jaar worden acht tot twaalfjarige jongens het bos in gebracht om deel te nemen aan de Kumakanda. De overgang naar volwassenheid duurt één tot drie maanden. De jongens werden besneden en hun moed werd op de proef gesteld. Jongens leren bepaalde vaardigheden, zoals overleven in het bos en hoe ze goede echtgenoten en vaders kunnen worden. Als een vrouw een jongen benadert terwijl ze Kumukanda accepteert, moet ze worden gestraft of vermoord. Als Kumakanda klaar is, worden de jongens verwelkomd tijdens het Makishi-festival in het dorp.

Cheoyongmu
Cheoyongmu is een maskerdans uit Zuid-Korea. De dans is gebaseerd op de legendarische Cheoyeong (처용, Chu Rong), de zoon van de Drakenkoning uit de Japanse Zee. Cheoyongmu wordt beschouwd als een tovenaarsdans omdat het ritueel aan het einde van het jaar wordt uitgevoerd om demonen te verdrijven.Cheoyongmu is een maskerdans uit Zuid-Korea. De dans is gebaseerd op de legendarische Cheoyeong (처용, Chu Rong), de zoon van de Drakenkoning uit de Japanse Zee. Cheoyongmu wordt beschouwd als een tovenaarsdans omdat het ritueel aan het einde van het jaar wordt uitgevoerd om dCheoyongmu is een maskerdans uit Zuid-Korea. De dans is gebaseerd op de legendarische Cheoyeong (처용, Chu Rong), de zoon van de Drakenkoning uit de Japanse Zee. Cheoyongmu wordt beschouwd als een tovenaarsdans omdat het ritueel aan het einde van het jaar wordt uitgevoerd om demonen te verdrijven.

Cheoyongmu is een maskerdans uit Zuid-Korea. De dans is gebaseerd op de legendarische Cheoyeong (처용, Chu Rong), de zoon van de Drakenkoning uit de Japanse Zee. Cheoyongmu wordt beschouwd als een tovenaarsdans omdat het ritueel aan het einde van het jaar wordt uitgevoerd om demonen te verdrijven.

 Cheoyongmu is een maskerdans uit Zuid-Korea. De dans is gebaseerd op de legendarische Cheoyeong (처용, Chu Rong), de zoon van de Drakenkoning uit de Japanse Zee. Cheoyongmu wordt beschouwd als een tovenaarsdans omdat het ritueel aan het einde van het jaar wordt uitgevoerd om dBerikaoba

      Berikaoba is een traditioneel bedekt volkstheater in Georgië, waar deelnemers tijdens de wedstrijd poëzie voordragen. Berika verwijst naar acteurs en oba-bewegingen. Deze liedjes en melodieën worden berikuli genoemd. Acteurs worden vaak begeleid door muziek op de Georgische doeldelzak. Verschillende traditionele maskers vertegenwoordigen verschillende rollen, waaronder bruid, bruidegom, rechter en priester, maar vooral veel dieren, zoals varkens, beren, geiten, enz. Het was oorspronkelijk bedoeld als een landelijke dienst voor vruchtbaarheid en voortplanting, een aanbidding van de goden Kviria en Telef. berikaoba's worden meestal gehouden tijdens vieringen, zoals christelijke feestdagen en bruiloften, en zijn op zichzelf geen kerk.

 Bronnen:

https://jufelss.files.wordpress.com/2013/05/de-betekenis-en-geschiedenis-van-maskers.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Cave_of_the_Trois-Fr%C3%A8res
https://nl.wikipedia.org/wiki/Dionysos_%28mythologie%29
https://nl.wikipedia.org/wiki/Makishi-maskerade 
https://nl.wikipedia.org/wiki/Masker  
https://nl.wikipedia.org/wiki/Cheoyongmu
https://nl.wikipedia.org/wiki/Berikaoba